Toplumda sağlıklı yaşam tarzını oluşturabilmek ve obezitenin önlenmesi amacıyla 'Türkiye Sağlıklı Beslenme ve Hareketli Hayat Programı Yetişkin ve Çocukluk Çağı Obezitesinin Önlenmesi ve Fiziksel Aktivite Eylem Planı' Bakanlığımızca uygulanmaktadır.
Bu kapsamda 4 Mart Dünya Obezite Günü olarak kabul edilmiştir.
Obezite Nedir?
Obezite günümüzde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin en önemli sağlık sorunları arasında yer almaktadır. Obezite genel olarak bedenin yağ kütlesinin yağsız kütleye oranının aşırı artması sonucu boy uzunluğuna göre vücut ağırlığının arzu edilen düzeyin üstüne çıkmasıdır.
Günlük yaşamda bireylerin (gebe, emzikli, bebek, okul çocuğu, genç, yaşlı, işçi, sporcu, kalp-damar, şeker, yüksek tansiyon hastalığı, solunum yolu bozuklukları vb.) yaşa, cinsiyete, yaptığı işe, genetik ve fizyolojik özelliklerine ve hastalık durumuna göre değişen günlük enerjiye ihtiyacı vardır.
Sağlıklı bir yaşam sürdürmek için, alınan enerji ile harcanan enerjinin dengede tutulması gerekmektedir.
Yetişkin erkeklerde vücut ağırlığının %15-18'i, kadınlarda ise %20-25'ini yağ dokusu oluşturmaktadır. Bu oranın erkeklerde %25, kadınlarda ise %30'un üstüne çıkması obeziteyi oluşturmaktadır.
Günlük alınan enejjinin harcanan enerjiden fazla olması durumunda, harcanamayan enerji vucutta yağ olarak depolanmakta ve obezite oluşumuna neden olmaktadır.
Buna paralel olarak, günümüz teknolojisindeki gelişmeler, yaşamı kolaylaştırmakla birlikte, günlük hareketleri önemli ölçüde sınırlamıştır.
Anlaşılacağı üzere obezite; besinlerle alınan enerjinin (kalori) harcanan enerjiden fazla olması ve fazla enerjinin vücutta yağ olarak depolanması (%20 veya daha fazla) sonucu ortaya çıkan, yaşam kalitesini ve süresini olumsuz yönde etkileyen bir hastalık olarak kabul edilmektedir.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından da obezite, sağlığı bozacak ölçüde vücutta aşırı yağ birikmesi olarak tanımlanmıştır.
Obezitenin Nedenleri
Obezitenin oluşmasında başlıca risk faktörleri aşağıda sıralanmıştır :
•Aşırı ve yanlış beslenme alışkanlıkları
•Yetersiz fiziksel aktivite
•Yaş
•Cinsiyet
•Eğitim düzeyi
•Sosyo – kültürel etmenler
•Gelir durumu
•Hormonal ve metabolik etmenler
•Genetik etmenler
•Psikolojik problemler
•Sık aralıklarla çok düşük enerjili diyetler uygulama
•Sigara- alkol kullanma durumu
•Kullanılan bazı ilaçlar (antideprasanlar vb.)
•Doğum sayısı ve doğumlar arası süre
Obezitenin Tedavisi
Obezite tedavisinde kullanılan yöntemler 5 grup altında toplanmaktadır. Bu yöntemler;
1.Tıbbi Beslenme (Diyet) Tedavisi
2.Egzersiz Tedavisi
3.Davranış değişikliği tedavisi
4.Farmakolojik tedavi
5.Cerrahi tedavi
Obezitenin Yol Açtığı Sağlık Problemleri
Obezitenin neden olduğu sağlık sorunları/risk faktörleri :
•İnsülin direnci – Hiperinsülinemi
•Tip 2 Diabetes Mellitus( Şeker Hastalığı)
•Hipertansiyon( yüksek tansiyon)
•Koroner arter hastalığı
•Hiperlipidemi – Hipertrigliseridemi (Kan Yağlarının Yükselmesi)
•Metabolik sendrom
•Safra kesesi hastalıkları
•Bazı kanser türleri (kadınlarda safra kesesi, endometriyum, yumurtalık ve meme kanserleri, erkeklerde ise kolon ve prostat kanserleri )
•Osteoartrit
•Felç
•Uyku apnesi
•Karaciğer yağlanması
•Astım
•Solunum zorluğu
•Gebelik komplikasyonları
•Menstruasyon düzensizlikleri
•Aşırı kıllanma
•Ameliyat risklerinin artması
•Ruhsal sorunlar (Anoreksiya nevroza (yemek yememe) veya Blumia nevroza (kusarak yediği besinlerden yararlanmama), Binge eating (tıkınırcasına yeme), gece yeme sendromu gibi ortaya çıkabilir veya bir şeyi daha fazla yiyerek psikolojik doyum sağlamaya çalışma)
•Toplumsal uyumsuzluklar
•Özellikle sık aralıklarla ağırlık kaybetme ve kazanma sonucunda deri altı yağ dokusunun fazla olması nedeniyle deri enfeksiyonları, kasıklarda ve ayaklarda mantar enfeksiyonları
•Kas-iskelet sistemi problemleri