Akdeniz Anemisi de denilen ve Türkiye dahil tüm Akdeniz ülkelerinde önemli bir halk sağlığı sorunu olan Talasemi; kalıtımla geçen, önlenebilir bir kan hastalığıdır. Tedavi maliyeti yüksek ve yıpratıcı iken korunma ise ucuz ve kolaydır.
Türkiye’de yapılan her 5 evlilikten biri akraba evliliğidir. Akraba evlilikleri en çok (%70) birinci dereceden akrabalar arasında gerçekleşmektedir. Bu da Talasemi gibi genetik geçişli hastalıkların görülme sıklığını arttırmaktadır. Talasemi kanda alyuvarların yapısında yer alan hemoglobin molekülünün yapısındaki bozukluktan meydana gelir. Buna göre çocuklarda görülebilecek Talasemi tipleri aşağıdaki gibidir.
1-TAŞIYICI TİP (Minör): Bu bireyler tamamen sağlıklıdır ve hafif derecede kansızlık dışında sorunları olmaz. Demir eksikliği anemisi ile sık karıştırılabileceğinden uzun süre, gereksiz demir tedavisi alabilirler. Talesemi taşıyıcılarında herhangi bir tedavi gerekmez. Türkiye’de Talasemi taşıyıcılığı % 2,1’dir.
2-HASTA TİP (Majör): Akdeniz Anemisi olarak da bilinir. Bu çocuklar kendileri için gerekli hemoglobini yeterli miktarda yapamazlar. Halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık, huzursuzluk, karaciğer ve dalak büyümesi sonucu karın şişliği, sık sık ateşlenme, yüz ve kafa kemiklerinden başlayarak kemiklerde değişiklik ve tipik bir yüz görünümü ortaya çıkar. 3-4 aylıktan başlayan, sürekli kan nakli gerektiren çok ciddi bir kan hastalığıdır. Özellikle erken yaşta (henüz kan nakilleri fazlaca yapılmadan) kemik iliği nakli ile bu hastalar % 70- 80 oranında tam olarak sağlıklarına kavuşabilmektedir.
3-HAFİF HASTALIK (İntermedia): Taşıyıcılar gibi tamamen sağlıklı olmayan, hastalık belirtileri genellikle ileri yaşlarda başlayan, kan gereksinimleri daha az olan hastalığın hafif tipidir. Taşıyıcılarının büyük çoğunluğu bu hastalığı taşıdıklarını bilmezler; ancak Talasemi majörlü bir çocuk sahibi olduklarında ya da özel kan testini yaptırdıklarında öğrenirler. Talasemi taşıyıcılığı ebeveynlerden çocuklara geçebilir, kalıtsaldır ve yaşam boyu da devam eder. Özel kan testi yaptırmanız gereklidir. Bu test evlilikten önce mutlaka yapılmalıdır. Bu test ile amaç, evlenmeyi engellemek değil, taşıyıcıları saptayıp çocukların hasta doğmasını önlemektir.
Evlilik öncesi tarama testleri ile yeni hasta doğumunun engellenebilmesi ve koruyucu hekimlik ile diğer ülkelerde kat edilen mesafeler göz önüne alınarak ülkemizde de Hemoglobinopati Kontrol Programı başlatılmıştır. Hemoglobinopatiler konusunda eğitim hizmetinin yanı sıra, Hemoglobin Elektroforezi veya kolon analizi yöntemleri uygulanarak, taşıyıcı ve toplum taraması, evlilik öncesi çiftlere tarama ve genetik rehberlik hizmetleri verilmektedir. Müdürlüğümüz tüm bu hizmetleri ücretsiz olarak sağlamaktadır. Çalışmalarımızın nihai amacı çocuklarımızın sağlıklı ve uzun bir yaşam sürmelerini sağlamaktır. Hem kendinizin hem de çocuklarınızın Talasemi taramasını ücretsiz olarak yaptırabilir, bu konuda öncelikle aile hekiminizden bilgi alabilirsiniz.
UNUTMAYINIZ !
** Talasemi evliliğe engel değildir.
** Talasemi taşıyıcılığı, bir hastalık değildir ve hastalığa dönüşmez.
** Talasemi bulaşıcı bir hastalık değildir.
** Talasemi taşıyıcılığı kalıtsal bir özelliktir.
** Talasemi testi yaptırmak için, aile hekimlerinize başvurunuz.
** Sağlıklı bir çocuk sahibi olmak için evlilik öncesi mutlaka Talasemi testi yaptırınız.
** Evlenecek çiftlerin bu testi yaptırmaları Sağlık Bakanlığımızın Hemoglobinopati Tarama Programı çerçevesinde zorunludur.
** Talasemi; toplum eğitimi, evlilik öncesi tarama ve doğum öncesi tanı testleri ile önlenebilen bir hastalıktır.
Toplumların geleceği toplumu oluşturan bireylerin sağlığı ve üretkenliği ile ilişkilidir. Sağlık Müdürlüğü olarak toplumumuzun sağlıklı olması için çaba gösteriyoruz. Bu konuda özellikle bu salgın günlerinde her vatandaşımızdan destek bekliyor; kronik ve sistemik hastalığı olanların salgın hastalıktan daha çok etkilendiğini unutmayarak, herkesin sorumlu davranmasını, alınan bütün tedbirlere harfiyen uymalarını rica ediyoruz.Talasemi günü vesilesi ile sağlıklı olan herkesi kan bağışına davet ediyorum.
Uzm. Dr. Serhat Korkmaz
İl Sağlık Müdürü