Bulaşıcı olmayan hastalıklara (BOH) ilişkin başlıca risk faktörlerinin (tütün kullanımı, fiziksel hareketsizlik, sağlıksız beslenme ve zararlı alkol kullanımı) azaltılması, Dünya Sağlık Örgütünün(DSÖ) BOH'lardan kaynaklanan ölümleri önlemeye yönelik çalışmasının odak noktasıdır.
Başta kalp ve akciğer hastalıkları, kanserler ve diyabet olmak üzere bulaşıcı olmayan hastalıklar, yılda tahmini 41 milyon ölümle dünyanın en büyük ölüm sebepleri arasında gösterilmektedir. Bu ölümlerin 17 milyonu erken (70 yaş altı) ölümler olarak belirtilmektedir.
Obezite ve aşırı kiloluluk ile yakından ilişkilendirilen kardiyovasküler hastalıklar (hipertansiyon, inme), diyabet, bazı kanserler ve solunum hastalıkları (KOAH) gibi büyük ölçüde önlenebilir kronik hastalıklar hızlı küreselleşme ve kentleşmenin etkisiyle, artık dünya çapında ölüm ve sakatlığın başlıca nedenleri arasında gösterilmektedir. Düzenli fiziksel aktivite ile kan basıncını azaltmak, HDL seviyesini arttırmak ve obeziteyi önlemek mümkündür. Fiziksel aktivite kilo kontrolü için de anahtar role sahiptir.
Fiziksel aktivite, günlük yaşam içerisinde kas ve eklemlerimizi kullanarak enerji tüketimi ile gerçekleşen herhangi bir bedensel hareket olarak tanımlanmaktadır. Bireylerin fiziksel ve ruhsal sağlığının geliştirilmesinde temel araçlardan biridir. Bir halk sağlığı sorununu gidermenin yanında, aynı zamanda toplum refahını, çevrenin korunmasını teşvik eder ve gelecek nesillere yönelik bir yatırım oluşturur.
Bakanlığımızca gerçekleştirilen Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması 2017 sonuçlarına göre kadınların % 53.1’inde; erkeklerin % 31.7’sinde fiziksel aktivite düzeyi düşük bulunmuştur. 15 ve üzeri yaş bireylerde fiziksel aktivitenin DÜŞÜK olma durumu % 42.4 olarak bulunmuştur.
Sağlığın korunması ve geliştirilmesi için haftada 150 dakikalık (haftanın 5 günü 30 dakikalık) orta şiddette bir egzersiz yetişkinler açısından yeterlidir. 1-4 yaş arası çocuklar, gün içinde farklı şiddetlerde toplam 180 dakikalık fiziksel aktivite yapmalıdır. 5-18 yaş arasındaki çocuk ve ergenler için ise günde 60 dakika, orta şiddetliden yüksek şiddetli aktivitelere doğru şiddeti değişen aktiviteler önerilmektedir.
Orta şiddetli aktiviteler sırasında kişi konuşabilir fakat şarkı söyleyemez. Hızlı yürümek, düşük tempolu koşular, dans etmek, ip atlamak, yüzmek, masa tenisi oynamak, yavaş tempoda bisiklet sürmek vb. orta şiddetli aktivite örnekleridir.
Yüksek şiddetli aktiviteler sırasında kişi, aktivite sırasında nefesi kesilmeden birkaç kelimeden fazlasını konuşamaz (tempolu koşu, basketbol, futbol, voleybol, hentbol ve tenis oynamak, step-aerobik derslerine katılmak, tempolu dans etmek vb).
Günlük yaşamı mümkün olduğunca aktif geçirmek sağlıklı bir yaşamın ilk adımıdır. Daha fazla yarar elde edebilmek ve sağlığı koruyup geliştirebilmek için fiziksel aktiviteler düzenli olarak yapılmalı ve yaşamın bir parçası hâline getirilmelidir.
10 Mayıs Dünya Sağlık Örgütü tarafından, bulaşıcı olmayan hastalıkların önlenmesinde fiziksel aktivitenin yararları konusunda toplum bilincini oluşturmak, iyi uygulamalara dikkat çekmek ve fiziksel aktivitenin yararlarını savunmak, yaşamın her alanında ve her yerde (okul, ev, işyeri) toplum genelinde fiziksel aktiviteye katılımı arttırmak, sağlıklı davranışları ve yaşam tarzlarını teşvik etmek için “Sağlık İçin Hareket Et Günü” olarak belirlenmiştir.
Bu vesile ile herkesi sağlıklı olmak ve sağlıklı bir yaşam sürmek amacıyla hareket etmeye davet ediyorum. Kısa mesafeli yerlere araç kullanmamak, asansör yerine merdiven kullanmak, açık havada yürüyüşler yapmak şeklinde hafif aktivitelerle yaşam tarzınıza hareket katabilirsiniz. Çocuğunuz varsa onlarla birlikte aktiviteler yapıp onların da bu alışkanlığı kazanmasını sağlayabilirsiniz. İmkân olursa bisiklete binebilir ya da kısa bir yürüyüşün ardından kendinize uygun egzersizler yapabilirsiniz. Bu konuda aile hekiminizden, toplum sağlığı merkezlerimiz ve sağlıklı hayat merkezlerimizden bilgi ve destek alabilirsiniz.
10 Mayıs Dünya Sağlık İçin Hareket Et Günü’nde hep birlikte sağlık için harekete geçelim.
Uzm. Dr. Serhat Korkmaz
İl Sağlık Müdürü
