Lösemi halk arasında Kan Kanseri diye bilinen ve çocukluk çağında görülen kanser türlerinin % 35’ini oluşturup ilk sırada yer almaktadır. Ülkemizde her yıl 16 yaşın altında ortalama 1200-1500 arası çocukta lösemi vakası tespit edilmektedir. Sebebi henüz tam olarak aydınlatılamamış olan lösemi, hücre gruplarına göre, ALL ( Akut Lenfoblastik Lösemi) ve AML ( Akut Myeloblastik Lösemi) olarak iki ana grup olup, bunlar da kendi aralarında alt gruplara ayrılmaktadır. Kandaki alyuvarların aşırı derecede artması sonucu meydana gelen hastalık, kan yapıcı dokuları etkilemekte ve kandaki akyuvarların da aşırı derecede artışına sebep olmaktadır. Kan yapım yeri olan kemik iliğindeki ana hücrelerde oluşan şifre değişikliği sebebiyle olgun olmayan “blast” denilen kan hücreleri artarak hızla yayılıp; kemik iliği, dalak, karaciğer, lenf bezleri, beyin ve merkezi sinir sistemini etkilemektedir. Yapılan çalışmalar sonucu genetik yatkınlık, radyasyon, benzen ve türevleri (bali v.b), çeşitli kimyasal maddeler ( böcek ilaçları v.b), bazı kalıtsal hastalıklar ve bazı viral hastalıkların lösemiye neden olabildikleri görülmüştür. Hastalık her yaşta görülebilmekte; en sık çocukluk çağında 2-5 yaşlarında rastlanmaktadır. Akut lösemilerin çoğunda tıbbi tedavi sonucu tam iyileşme görülmektedir. 1 yaş altı ve 10 yaş üstü görülen vakalarda tedaviye cevabın azaldığı gözlemlenmiştir.
İştahsızlık, zayıflama, kansızlık, cilt altı kanamaları ( deride kırmızı noktalar veya morarmalar), bacaklarda kemik ağrıları, burun ve diş eti kanamaları, ateş çocuklarda löseminin ilk gözlenen belirtilerindendir. Ayrıca etkilediği organlara ait şikayetler; baş ağrısı, kusma, karın ağrısı ve görme bozuklukları da önemli belirtilerdendir. Kan, kemik iliği tetkikleri, hücre tipi belirleme ve genetik tetkikler sonucu kesin tanı konulmaktadır. Lösemi tanısı konulan kişiye öncelikle genel durumunu düzeltmeye yönelik tedavi verilmektedir. Daha sonra kötü huylu hücreleri tamamen temizlemek amacıyla ilaçla tedavi (kemoterapi) başlanmaktadır. Kemoterapi ilaçları kötü huylu hücrelerle birlikte vücuttaki iyi ve faydalı hücreleri de yok etmektedir. Bu yüzden tedaviye başlanan kişilerde saç dökülmeleri, ağızda ve bağırsaklarda yaralar oluşması ve aşırı derecede halsizlikler görülmektedir. Çocuklarına akut lösemi tanısı konulan ailelerin karamsarlığa kapılmaması; bu durumların geçici olduğunun; tedavi sonucunda tam iyileşmeyle birlikte dökülen saçların tekrar çıkacağının; çocuklarının eskisi gibi sağlıklı ve normal görünümlerine kavuşacaklarının bilincinde olması ve çocuklarına da bu pozitif enerjiyi vermesi gerekmektedir. Bunun için sağlık kurum ve kuruluşlarımızdan her türlü bilgi ve desteği alabilirler. Tedavi sürecinde dikkat edilmesi gereken önemli bir konu da; ilaçların etkisiyle vücuttaki savunma sistemini oluşturan hücrelerin de yok olmasıyla kişinin her türlü mikroba karşı savunmasız kalması ve en ufak bir hastalık etkenine maruz kalınmasıyla bile ağır-ateşli enfeksiyonların oluşabilmesidir. Aileler tedavi gören çocuklarını havadan, çevrelerindeki kişilerden, herhangi bir hastalık etkeni almaması için korumalıdır. Bunun için de maske kullanılmasında fayda vardır. Tedavi süresince çocuk ve ailesi sosyal olarak da çeşitli problemlerle karşılaşabilmektedir. Şöyle ki; çocuk okulundan, arkadaşlarından, oyundan, çeşitli sosyal aktivitelerden( sinema, tiyatro v.b) uzak kalacaktır. Bu da çocuğun psikolojisini olumsuz yönde etkileyecektir. Lösemi, toplumuzda tedavisi olmayan ve maske takıldığı için bulaşıcı bir hastalık olarak algılanmaktadır. Bu da çocukla birlikte ailelerin de toplumdan soyutlanmasına sebep olabilmektedir. Konu ile ilgili bilinç geliştirmek, bu tür yanlış algıları ortadan kaldırmak, lösemili kişi ve ailelerine destek vermenin önemini vurgulamak ve hastalığın erken dönemde fark edilmesini sağlamak amacı ile 26 Mayıs- 1 Haziran Uluslararası Lösemili Çocuklar Haftası olarak belirlenmiştir. Hafta vesilesi ile lösemi tedavisi gören ya da ailesinde lösemi tanısı konmuş olan vatandaşımız varsa Sağlık Müdürlüğü olarak kendilerinin her zaman yanında olduğumuzu, kurum ve kuruluşlarımızla her zaman hizmetlerinde olduğumuzu belirtiyor ve acil şifalar diliyorum.
Uzm.Dr.Serhat KORKMAZ
İl Sağlık Müdürü